OBSESÝF VE MÜKEMMELÝYETÇÝ KÝÞÝLÝKLER
Obsesif-kompulsif yani takýntýlý kiþilerin karakter özelliklerinin þeklini ve niteliðini belirleyen baþlýca þu etkenler vardýr:
Duygularýn Yalýtýmý ve Ýzole Bir Yaþam Oluþturma,
Kiþi kaygý doðuran duygulanýmlardan ve dürtülerden korunmaya çalýþýr. Böylece düþünceler duygulardan ayrýþtýrýlýr. Bu yolla duygusal kýsmý aðýr gelen bir olayý hiçbir duygu katmadan anlatabilir, düþünebilir. Ama bu durum kiþiyi donuk ve duygusuz biri haline getirebilir.
Sözgelimi yabancýlara ya da bir rastlantý sonucu tanýdýklarýna karþý öldürme dürtüsü ve öfke düþünceleri taþýyor olabilirler. Ama hastalar bunlarýn duygularýný hissetmezler. Bunun beraberinde asýl öfke hissetikleri kiþiden bu duygu ve istekleri kopararak baþkalarýna aktarmýþlardýr.
Yalýtma, ayný zamanda, hastalarýn kýsmen de olsa öfkelerinin farkýna varmamalarýna yol açar; böylece hastalar zorlantýlarýna þaþýrýrlar, bunlarýn anlaþýlmasý güçleþir, bunlardan rahatsýzlýk duyarlar. Bu da düþünsel izolasyondur. Þiddete baþvurma ve zarar verme düþlemleri ve düþünceleri hastalarýn kafalarýný meþgul eder (takýntýlar); burada da yine kýsmen bastýrýlmýþ dürtünün enerjisi, düþüncelere zorlayýcý bir nitelik verir. Ancak yalýtma mekanizmasýnýn sürmekte olan kýsmi iþlevselliði hastalarýn yüzeyin altýnda barýndýrdýklarý yoðun agresyonlarýnýn, öfkelerinin, saldýrganlýklarýnýn farkýna varmalarýný önler. Bu duygularý yaþamak ya da ifade etmek yerine bazý düþünsel ya da fiziksel iþlerle uðraþýrlar.
Yapmanýn ve Oluþturmanýn Hemen Ardýndan Bozma ve Yýkma Eylemleri Ýçinde Yaþarlar,
Dürtü, duygu ve isteklerin yalýtmadan kaçmasý veya serbestleþmesi tehdidine karþý yardýma gelirler. Yapma bozmayý hasta rahatsýz edici takýntýlarýn bazý davranýþlarý bozulmasý þeklinde kullanýr. Zorlantýlarýn kaygýyý kýsmen ve kýsa süreli yatýþtýrýcý bir iþlevi vardýr. Zorlantý sözel ya da fizikseldir ve kaygýyý azaltmaya yöneliktir.
Düþündüklerinin ve Hissettiklerinin Tersini Yaparlar.
Karþýt tepki kurma, altta yatan dürtülerin, isteklerin, duygularýn tam tersi davranýþlar ve tutumlar sergileme durumudur. Bunlarýn aþýrý abartýlý, hatta uygunsuz olduðu gözlenebilir. Örneðin çok öfkeli bir kiþi tam tersine çok nazik davranýr ve konuþur. Ya da birisini çok seven kiþi sevgiden korkuyor ise sevgisinin zýttý davranýþlar sergileyebilir.
Birbirine Karþýt Düþünce ve Duygularýn Yaþanmasý
Bir eriþkinde sevgi egemendir ve saldýrganlýk gerektiðinde makul düzeylerde ortaya çýkar. Ama bu aþamayla ilgili sorunlar varsa ve bu aþamaya ulaþýlamamýþsa çifte deðerlikli duygularýn olduðu hal baskýnlaþýr. Bu yüzden obsesif-kompulsif hastalar çoðu kez, ayný kiþilere karþý hem sevgi, hem de nefret duygularý duyarlar. Bu birbirine karþýt duygularýn getirdiði çatýþma ve suçluluk, hastalarýn yapma-bozma davranýþlarýnda ve seçim yapma durumunda kaldýklarý zaman gösterdikleri kararsýz tutumlarýnda görülebilir.
Büyüsel Düþünceler
Büyüsel düþüncede düþüncelerin tümgüçlülüðü yani aþýrý önemi ve gücü vardýr. Bu düþüncelerin egemen olduðu kiþiler dýþ dünyada, herhangi bir fizik eylemin yardýmý olmaksýzýn sadece düþünerek bir olayýn olmasýna neden olabilecekleri duygusunu taþýrlar. Bu hastalar geleceði tahmin edebildiklerini, düþünceleri ile insanlarý kontrol edebildiklerini düþünürler. Büyü yapmakla çok uðraþýrlar. Sözler ve düþünceler eylemin yerine geçmiþtir. Obsesif-kompulsif hastalarýn saldýrganca düþünceler taþýyor olmalarýndan korku ve kaygý duymalarýnýn nedeni budur.
Katý Vicdan ve Ahlaki Deðerler
Olgun kiþilerin standartlarý ve idealleri genellikle baþarabileceklerinin sýnýrlarý içindedir ve böyle kiþiler genelde vicdanlarýyla barýþýk yaþarlar. Ancak ahlâki deðerleri açýkça sarsýlýnca vicdan azabý çekerler. Obsesif-kompulsif bozukluðu olan hastalarda bu durum oldukça deðiþiktir. Tabu saydýklarý zihinsel ve davranýþsal etkinliklerin sayýsý ve çeþidi çok fazladýr. Aþýrý öz-eleþtiricidirler ve kendi kendilerini yargýlamalarýnda çok acýmasýzdýrlar. Bu durum, baþkalarýna zarar verecek ya da kötülük yapacak olma ile iliþkili takýntýlý düþüncelerinde, baþkalarýna zarar vermiþ ya da kötülük yapmýþ olduklarýna iliþkin olarak sürekli duyduklarý suçluluklarýnda açýkça görülür. Vicdanlarý ve ahlaklarý acýmasýz, mükemmeliyetçi ve cezalandýrýcýdýr.
