KİŞİLİK YAPILARINA GÖRE HASTALIĞIN ANLAMI

Hastalığa verilen tepkide önemli etmenlerden biri de kişinin hastalık öncesi kişilik yapısıdır. Çünkü kişiler sahip oldukları kişilik yapılarına göre hastalığı farklı algılamakta, farklı tepkilerde bulunmaktadır. Buna bağlı olarak hastalığa uyum dönemi içerisinde ailesinden ve sağlık personelinden beklentisi de farklı olmaktadır. Hem hasta ailelerinin hem de sağlık personellerinin hastalık tanısı alan kişinin kişilik yapısının ne olduğuna dikkat etmeleri bu doğrultuda tavırlar sürdürmeleri hastalığa uyumda önemli bir etmendir.

Genel hastane ortamında kişilik tiplerine bağlı olarak, hastalığa tepki ve uyum yöntemlerine ilişkin şöyle bir tanımlama ve sınıflandırma yapılmıştır:

1. Bir grup kişi hastalığı ceza olarak, kadınlık ve erkekliklerine saldırı gibi algılarlar. Bu kişilerde ilişkide destek, takdir, güven ve telkin etkilidir. Ancak aşırı bağımlı, yapışık ilişki değil duygular üzerinde denetimin geliştirilmesi esastır.

2. Bir grup kişi hastalığı ceza, işlerini denetleme eksikliği sonucu gelişen bir durum olarak algılarlar. Bu kişiler ayrıntılı bilimsel açıklamalar talep ederler ve var olan durumla başa çıkmada mantıklı açıklamalar yapma, gerçek nedenler üretmeye çalışma sık kullandıkları bir yöntemdir. Bu tarz kişilere açıklama yapılmalı ve tedavi kararlarına katılması ve tedavisiyle ilgili sorumluluk alması desteklenmelidir.

3. Bir grup kişi hastalığı özerklik, otonomi, yeterlilik ve mükemmelliklerinin tehdit edilmesi olarak algılar. Başkalarına muhtaç olmaktan korkarlar. İlişkide benlik bütünlüğü, eşit-bağımsız katılımcı tutum desteklenir.

4. Bir grup kişi içinse hastalık, terk edilme ve gereksinimlerinin karşılanmamasıdır. Bu kişilerde destek ve güvence gerekir, ancak ölçülü olunmalı, bağımlılık gereksinimleri ve daha önceki yaş dönemlerine gerileme(regresyon) arttırılmamalıdır.

5. Bir grup kişi için hastalık hak edilmiş bir durumdur. Geçmişte yaptıkları ya da yapmadıkları için bir cezadır ve değersizlik duygularını pekiştirici bir durumdur. Kendilerini zaten değersiz gördükleri, için tedaviyi gereksiz görürler. Bu kişilerle ilişkide cesaretlendirici, güvenliğini arttıran tutumlar yararlıdır.

6. Bir grup kişide hastalık mahremiyet, kendilik ve özgünlüklerinin tehdit edilmesidir. Bu kişilere dengeli ilgi gösterilmeli, özgünlük, gizlilik ve mahremiyet gereksinimlerine saygı gösterilmelidir.

7. Bir grup kişi için hastalık bir dış tehdittir. Şüpheci ve sorgulayıcı tutumdadırlar. Bu kişilerle ilişkide dürüst ve açık olunmalıdır. Basit temel ve objektif açıklamalar sunulmalı, ayrıntılı tartışmalara girilmemelidir. Yakınmalarının kaynağının hastalık olduğu açıklanmalıdır.