ERİŞKİN PSİKOTİK KENDİLİĞİN BELİRTİLERİ ÇPKvŞO - VII
ÇOCUKSU (İNFANTİL) PSİKOTİK KENDİLİK VE ŞİZOFRENİNİN OLUŞUMU ÇPKvŞO - VII [1]
VAMIK D. VOLKAN, M.D., DLFAPA, FACPsa
Bir erişkinin, dış dünyadaki olayların orijinal kötü tohumu ortaya çıkaran içerikleri temsil ettiğini algıladığı zaman odaklanmış psikoz belirtileri gösterebileceğini yukarda anlatmıştım. Bu olaylar bir organizmik paniği de başlatabilir. Ne tür biyolojik değişikliklerin organizmik paniğe sebep olduğu hakkında araştırmaların yapılması gerektiğini düşünüyorum. Organizmik panik sonucu çocuksu psikotik kendiliği o zamana kadar başarı ile saran sağlıklı bölüm ansızın paramparça olur ve onun yerine daha az sağlıklı ve yeni bir zarf/hamur ortaya çıkar. Bu yeni zarf, çocuksu psikotik kendilik için bir sözcü değil, onun “sesi” olmuştur. Bu yüzden poğaçanın yeni hamuru çocuksu psikotik kendilik ile dış dünya arasında bir köprü değildir. Bunun yerine poğaçanın yeni hamuru ortadaki bozulmuş peyniri emip içine aldığı ve böylece çocuksu psikotik kendiliğin büyük bir kısmını özümsediği için, çocuksu psikotik kendiliği dış dünya ile yüzleştirir. Fakat bu durum tahammül edilebilecek gibi değildir. Yeni hamura bağlı benlik işlevleri -ki bu durumda bunlar ilkeldir- ortadaki çekirdeği kontrol etmek, yeni hamurun bozulmuş peyniri özümsemesini durdurmak ve hastaya bir defa daha organizmik panik yaşatmamak görevleri ile meşgul olurlar.
Yeni hamurun içine yayılan kötü peynirin etkisini yatıştıracak yeni bir ağız tadı, yani aşırı libido aranmaya başlanır. Libido verebilecek nesneler için şiddetli bir açlık duyulur (Fenichel, 1945, Burnham, 1969). Hastanın zihni sanki libido vereceğini algıladığı her şeyi yemeye hazır olan bir ağız gibi olur. Hasta libido yediğini algıladığı zaman kendini tümgüçlü bir “melek” gibi hissedebilir. Fakat bozulmuş peynir içe alınan libidonun tadını kaçırırsa ve içe alınanların “zehir” gibi olduğu algılanırsa kişinin bunu durdurması gerekir. Hem iç dünyadaki durumu hem de dış dünyadaki “zehir” verenleri yok etmek ister. Bu sefer hasta kendini tümgüçlü bir “canavar” olarak algılar.
Ricky ofisime gelip benimle ilk görüştüğünde ağzıyla emme hareketleri yapmıştı. Sonra Alman markalı şaraplardan içtiğini söyledi. Ofisimin kapısında adımı gördüğü zaman benim bir Alman olduğumu sandığını anladım. Türk asıllı biri olduğumu anlayınca hemen Türklerin şarap yapıp yapmadığını sordu. İkinci sorusu Türklerin tatlı şarap (libido) yapıp yapamadıkları idi. Eğer Türklerin yaptığı şarap tatlıysa bu şaraptan içmek istediğini söyledi. Eğer Türkler ekşimiş şarap (saldırganlık) yapıyorlarsa Ricky beni mahvedecekti. Yukarda dediğim gibi bu günlerde hastalara hemen ilaç verdiğimiz için Ricky’de gözlemlediklerime benzer durumların belirtilerini açık olarak göremiyoruz.
Erişkin psikotik kendilik kristalleşince hastadaki akut “yeme” ve “kusma/tükürme”, “tümgüçlü melek olma” ve “tümgüçlü canavar olma” belirtileri yavaş yavaş farklı varsanılar, garip şekilde konuşmalar, bizar geçiş objeleri kullanmalar, tümgüçlü tasarımları parçalamalar gibi belirtilerin arkasına saklanabilir.
Bazı erişkinler çocukluklarında başlayan ve erişkinliklerinde de farklılaşarak devam eden çocukluk şizofrenisine sahip olduklarından şizofren olarak kabul edilirler. Burada esas odaklandığım konu erişkin şizofrenisinin, psikolojik gerilemeden ziyade, çocuksu psikotik olmayan kendilikle (sağlıklı hamur/zarf) bağlantılı benlik işlevlerinin kaybedilmesiyle oluşmasıdır. Erişkin psikotik kendilik ilkeldir. İlkel algısal-bilişsel-motor süreçler ve ilkel savunma mekanizmalarıyla bağlantılı olarak, erişkin psikotik kendiliğin bireyin içerideki ve dışarıdaki dünyasıyla ilişkisine gerçeklikte yaşanan bir kırılma hâkimdir.
Erişkin psikotik kendilik iyice gelişince hastayı organizmik panik yaşamaktan korur. Yani erişkin şizofrenisinin oluşumu, hastayı gelecekteki korkunç bir akıbetten, tekrar organizmik paniği yaşamaktan kurtarır. Kristalleşmiş poğaça kendilikteki yeni hamur, içerisinde emdiği kokmuş peynir olsa da, hasta için psikotik bir uyum yaratmıştır. Hasta iyileşmeyi bu uyumu ortadan kaldırmak, yeni hamurundan vazgeçmek olarak algılar ve yeni hamurunu atacak olursa tekrar organizmik panik yaşamaktan korkar. Bu nedenle şizofreniyi bırakıp iyileşmek hastayı çok korkutur ve şizofrenisine inatla sarılıp kalmak hastanın psikanalitik tedavisinde en büyük direnci yaratır.
Bir Erişkinde Şizofreninin Oluşumunu Gösteren Bir Olgu:
Bu yazıda anlatmaya çalıştığım metapsikolojik kavramların kliniğe nasıl yansıdığını aşağıdaki öykü göstermektedir:
Oldukça utangaç bir kolej öğrencisi olan Sam kendisine hiç ümit vermemiş olduğu halde bir kadınla arasında güçlü, romantik bir bağ hissediyordu. Sam bu kadınla hiç yakınlaşmamış, onunla hiç konuşmamıştı. Bir gün bu kadının bir erkeğe ihtirasla sarılmasına şahit olmuş ve gördükleri onu çok etkilemişti. Aslında Sam’in nesne ilişkileriyle ilgili çatışmaları vardı. Uzaktan sevdiği kadın onun hem “iyi” hem de “kötü” annesini temsil ediyordu. Sam bir gün yaşadığı şehrin bombalandığını rüyasında görmesinin ardından, uyanıkken ve arabasını kullanırken şehrin üzerinde bir mantar bulutunun yükseldiğini “gördü”. Bu görüntünün korkusundan (organizmik panik) çığlıklar atarken arabası şarampole kaydı. Hastaneye getirildiğinde korkmuş bir hayvan gibiydi. Yaşadıklarını anlatırken her ne kadar atom bombasının şehre atıldığını “bilse” de sanki kendi içinde de patladığını hissettiğini söyledi. Sam kendisinin bir canavar olduğunu da ima ediyordu. Hastanede bir ay kaldıktan sonra ailesinin yanına gönderildi. Ama iki ay sonra, daha sakin bir görünümle ve kendini “Aziz Sam” olarak tanıtarak hastaneye geri geldi. Sakal bırakmıştı ve böylelikle vücudunun görünüşünü değiştirmişti. Ayni zamanda “Aziz Sam” olarak yeni bir kişilik ortaya koyuyordu. Aslında yeni, tümgüçlü ve dini kendiliği onun yeni kristalize olmuş erişkin psikotik kendiliğinin dışa vuran temsiliydi. Tümgüçlü “ Aziz Sam” olmakla kendini başka bir organizmik panikten korumaya çalışıyordu.
Son Sözler:
Bu yazımda, uzun yıllar şizofrenisi olan hastaları ve diğer ilkel düzeydeki psikiyatrik bozuklukları olan hastalarını, beni etkileyen meslektaşlarım ve hocalarım Boyer (1961, 1971, 1998) ve Searles (1960, 1965, 1992) gibi, divan üzerinde tedavi ettikten sonra, erişkinlerde şizofreni oluşumu hakkında “yeni” ve kapsamlı bir teori sunmaya çalıştım. Bu teoriyi geliştirmek için zihin ile beynin nerelerde birleştiklerini daha da incelememiz gerektiği üzerinde odaklandım. Ayrıca psikanalistlerin, şizofrenisi olan kişileri psikanalitik psikoterapi ile iyileştirmeye devam etmelerini istediğimi dile getirdim. Aksi halde zihnin gelişimi hakkında elde edebileceğimiz büyük bir kaynak elimizden gitmiş olacak. Ayrıca böyle bir tedavinin birçok hasta için en iyi tedavi sekli olduğuna inanıyorum.
KAYNAKLAR
Apprey, M. (1997) The intersubjective constitution of the sense of disappearing in schizophrenia: A phenomenological description of a healthy sibling’s intiutions. In The Seed of Madness: Constitution, Maternal Environment, and fantasy in the Organization of the Psychotic Core, ed. V. D. Volkan and S. Akhtar, pp.81-109. Madison, CT: International Universities Press.
Arlow, J. A. and Brenner, C. (1964) Psychoanalytic Concepts and the Structural Theory. New York: International Universities Press
Beutel, M. E., Stern, E., Silbersweig, D. A. (2003) The emerging dialogue between psychoanalysis and neuroscience: Neuroimaging perspectives. Journal of the American Psychoanalytic Association, 51:773-801
Boyer, L. B. (1983) The Regressed Patient. New York: Jason Aronson
Brazelton, T. B. and Greenspan, S. I. (2000) The Irreducible Needs of Children: What Every Child Must Have to Grow, Learn and Flourish. Cambridge, MA: Perseus Press
Boyer, L. B. (1961) Provisional evaluation of psycho-analysis with few parameters employed in the treatment of schizophrenia. International Journal of Psycho-Analysis, 42: 389-403.
Boyer, L. B. (1971) Psychoanalytic technique in the treatment of certain characterological and schizophrenic disorders. International Journal of Psycho-Analysis, 52: 67-85.
Boyer, L. B. (1998) Regression and Countertransference. Northvale, NJ: Jason Aronson.
Brenner, I. (2004) Psychic Trauma: Dynamics, Symptoms and Treatment. New York: Jason Aronson
Burnham, D. L. (1969) Schizohrenia and object relations. In Schizophrenia and the Need and Fear Dilemma, ed. D. L. Burnham, A. I. Gladstone and R. W. Gibson. New York: International Universities Press.
Cain, A.C. ve Cain, B.S. (1964) ‘On Replacing a Child’, Journal of the American Academy of Child
Psychiatry 3: 443-56.
Cancro, R. (1986) General considerations relating to theory in schizophrenic disorders. In Towards a Comprehensive Model for Schizophrenic Disorders, ed. D. B. Finesilver, pp. 97-107. New York: Analytic Press
Dorpat, T. L. (1976) Structural conflict and object relations conflict. Journal of the American Psychoanalytic Association, 24: 855-874
Emde, R. N. (1988a) Development terminable and interminable: 1. Innate and motivational factors from infancy. International Journal of Psycho-Analysis, 69:23-41
Emde, R. N. (1988b) Development terminable and interminable: 2. Recent psychoanalytic theory and therapeutic considerations. International Journal of Psycho-Analysis, 69:283-296
Emde,R. N. (1991) Positive emotions for psychoanalytic theory: Suprises from infancy research and new directions. Journal of the American Psychoanalytic Association, 39 (supplement): 5-44.
Fenichel, O. (1945) The Psychoanalytic Theory of Neurosis. New York: Norton.
Freud, S. (1923) The ego and the id. Standard Edition, 19: 3-66. London: Hogarth Press.
Freud, S. (1924 a) Neurosis and psychosis. Standard Edition, 19:149-156. London: hoharth Press.
Freud, S. (1924 b)The loss of reality in neurosis and psychosis, Standard Edition, 19: 183-190
Freeman, T. (1983) Reexamining schizophrenia. Psychoanalytic Inquiry, 3: 71-89
Glass, J. M. (1985) Delusion: Internal Dimensions of Political Life. Chicago: University of Chicago Press
Greenacre, P. (1970) The transitional object and the fetish: withspecial reference to the role of illusion. International Journal of Psycho-Analysis, 51: 447-456.
Greenspan, S. I. (1989) The Development of the Ego: Implications for Personality Theory, Psychopathology and the Psychotherapeutic Process. Madison, CT: International Universities Press
Greenspan, S. I. (1997) Developmentally Based Psychotherapy. Madison, CT: International Universities Press
Kavanaugh, J. G. ve Volkan, V. D. (1978-79). Transsexualism and a new type of psychosurgery: Thoughts on MacVicar's paper. International Journal of Psychoanalytic Psychotherapy, 7:366-372.
Kernberg, O.F. (1975) Borderline Conditions and Pathological Narcissism. New York: Jason Aronson.
Kernberg, O.F. (1976) Object Relations Theory and Clinical Psychoanalysis. New York: Jason Aronson.
Lehtonen, J. (2003) Research: The dream between neuroscience and psychoanalysis: Has feeding an impact on brain function and the capacity to create dream images in infants? Psychoanalysis in Europe, 57: 175-182
Lehtonen, J., Kononen, M., Purhanen, M., Partanen, J., Saarikoski, S., ve Launiala, K. (1998)The effects of nursing on the brain activity of the newborn. Journal of Pediadrics, 132: 646-651
Lehtonen, J., Kononen, M., Purhanen, M., Partanen, J., Saarikoski, S., ve Launiala, K. (2002) The effects of feeding on the electroencephalogram in 3- and 6- month old infants. Psychophysiology, 39: 73-79
Levin, F. M. (1997) Mapping of the Mind: The Intersection of Psychoanalysis and Neuroscience
Levin, F. M. (2003) Psyche and Brain: The Biology of Talking Cure
London N. J. (1973 a) An essay on psychoanalytic theory: two theories of schizophrenia. Part 1: Review and critical assessment of the development of the two theories. International Journal of Psycho-Analysis, 54:169-178
London, N. J. (1973 b) An essay on psychoanalytic theory: two theories of schizophrenia. Part 2: Discussion and the restatement of the specific theory of schizophrenia. International Journal of Psycho-Analysis, 54: 179-193
Mahler, M. S. (1968) On Human Symbiosis and the Vicissitudes of Individuation. New York: International Universities Press
McDougall, J. (1985) Theatres of Mind. New York: Basic Books.
Pao, P-N. (1979) Schizophrenic Disorders: Theory and Treatment from a Psychodynamic Point of View. New York; International Universities Press
Poznanski, E. O. (1972) The “replacement child”: A saga of unresolved parental grief. Behavioral Pediatrics, 81: 1190-1193.
Pulver, S. E. (2003) On the astonishing clinical irrelevance of neuroscience. Journal of the American Psychoanalytic Association, 51: 755-772
Purhanen, M., Pääkkönen, A., Yppärilä, H., Lehtonen, J, ve Karhu, J. (2001) Dynamic behavior of the auditory N100 elicited by a baby’s cry. International Journal of Psychophysiology, 41: 271-278
Reiser, M. (1990)
Rosenfeld, D. (1992) The Psychotic: Aspects of Personality. London: Karnac
Rosenfeld, H. A. (1965) Towards a basic psychoanalytic model. International Journal of Psycho-Analysis, 50: 79-90
Sandler, J., and Joffe, W. G. (1969) Towards a basic psychoanalytic model. International Journal of Psycho-Analysis, 50: 79-90
Searles, H. F. (1960) The Nonhuman Envirionment in Normal Development and Schizophrenia. New York: International Universities Press.
Searles, H. F. (1965) Collected Papers on Schizophrenia and Related Subjects. New York: International Universities Press.
Silver, A. (2004) Psychotherapy of schizophrenia. Paper presented at the International Psychoanalytic Association Meeting, New Orleans, March
Tähkä, V. (1993). Mind and It’s Treatment: A Psychoanalytic Approach. Madison, CT: International Universities Press.
Tienari, P. (1991) Interaction between genetic vulnerability and family environment: The Finnish adoptive family study of schizophrenia. Acta Psychiatrica Scandinavica, 84: 460-465.
Torsti, M. (1998) On motherhood. Scandinavian Psychoanalytic Review, 21: 53-76.
Volkan, V. D. (1965). The observation and topographic study of the changing ego states of a schizophrenic patient. British Journal of Medical Psychology, 37:239-311.
Volkan, V. D. (1976). Primitive Internalized Object Relations: A Clinical Study of Schizophrenic, Borderline and Narcissistic Patients. New York: International Universities Press. (Psychoanalyse der frühen Objektbeziehungen. Tr. by Heiga Steinmetz-Schunemann. Stuttgart: Klett-Cotta,1978)
Volkan, V. D. (1980). Transsexualism: As examined from the point of view of internalized object relations. In On Sexuality: Psychoanalytic Observations, ed. by T. Bayram Karasu and Charles W. Socarides, pp. 189-221. New York: International Universities Press.
Volkan, V. D. (1985). Suitable targets for externalization and schizophrenia. In Towards a Comprehensive Model for Schizophrenic Disorders, ed. by David B. Feinsilver, pp. 125-153, New York: The Analytic Press.
Volkan, V. D. (1989). The psychoanalytic psychotherapy of schizophrenia. In Master Clinicians on Treating the Regressed Patient, ed. by L.B. Boyer and P.L. Giovachini, pp. 245-270, Northvale, New Jersey: Jason Aronson.
Volkan, V.D. (1992). The inner world of the schizophrenic patient. In Psychotherapy of Schizophrenia: Facilitating and Obstructive Factors, ed. by Andrzej Werbart and Johan Cullberg, pp. 28-36, Oslo: Scandinavian University Press (Universitetsforlaget).
Volkan, Vamık D. (1994). Identification with the therapist's functions and ego-building in the treatment of schizophrenia. British Journal of Psychiatry, 164 (suppl. 23):80-86.
Volkan, V.D. (1995). Schizophrenics and Other Difficult Patients The Çocuksue Psychotic Self: Understanding and Treating. Northvale, NJ: Jason Aronson.
Volkan, V. D. (1995). The Çocuksue Psychotic Self: Understanding and Treating Schizophrenics and Other Difficult Patients. Northvale, NJ: Jason Aronson.
(Das çocuksue psychotische Selbst und seine weitere Entwicklung Tr. by Ute Bolt. Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht, 2004)
Volkan, V. D. (2002). Kozmik Kahkaha (Cosmic Laughter). Istanbul: OkuyanUs.
Volkan, V. D. (2004) Blind Trust: Large Groups and their Leaders in Times of Crisis and Terror. Charlottesville, VA: Pitchstone Publishing
Volkan, V. D. (2006). Killing in the Name of Identity: A Sudy of Bloody Conflicts. Charlottesville, VA: Pitchstone Publishing.
Volkan, V. D. ve Akhtar, S. (1997). The Seed of Madness: Constitution, Maternal Environment, and Fantasy in the Organization of the Psychotic Core. Madison, CT: International Universities Press.
Volkan, V. D. ve Ast, G. (1992). Eine Borderline-Therapie: Strukturelle und Objektbeziehungskonflikte in der Psychoanalyse der Borderline-Persönlichkeitsorganisation (A Borderline Therapy: Structural and Object Relations Conflict in the Psychoanalysis of Borderline Personality Organization). Göttingen: Vandenhoeck & Ruprecht.
Volkan, V. D. ve Ast, G. (1997). A room within a room. In The Seed of Madness, ed. V. D.
Volkan and S. Akhtar, pp. 111-132, Madison, CT: International Universities Press.
Volkan, V. D. ve Ast. G.(2001). Curing Gitta’s “Leaking Body”: Actualized Unconscious Fantasies and Therapeutic Play. Journal of Clinical Psychoanalysis, 10: 567-606.
Volkan, V. D. ve Berent, S. (1977). Psychiatric aspects of surgical treatment of problems of sexual identification (transsexualism). In Modern Perspectives in the Psychiatric Aspects of Surgery, ed. by J. Howells, pp. 447-467. New York: Brunner-Mazel.
Volkan, V. D. ve Bhatti, T. J. (1973) Dreams of transsexuals awaiting surgery. Comprehensive Psychiatry, 14: 269-279.
Volkan, V. D. ve Greer, W.. (1994). True transsexualism. In Sexual Deviation, ed. Ismond Rosen, pp. 158-173. London: Oxford University Press.
Volkan, V. D. ve Masri, A. (1989). The development of female transsexualism. American Journal of Psychotherapy, 43:92-107.
Winnicott, D. W. (1953) Transitional objects and transitional phenomena. International Journal of Psych-Analysis, 34:89-97
[1] Doctor of Medical Science Honoris Causa (with the University of Kuopio, Finland).
Fulbright/Sigmund-Freud-Privatstiftung Visiting Scholar of Psychoanalysis, Berggasse 19, 1090, Wien, Austria.
Professor Emeritus of Psychiatry University of Virginia, Charlottesville, VA.
Senior Erik Erikson Scholar; Erikson Institute for Education and Reasearch of the Austen Riggs Center, Stockbridge, MA.
Training and Supervising Analyst Emeritus; Washington Psychoanalytic Institute, Washington, DC.
Çeviren: ALİ ALGIN KÖŞKDERE
Bu yazı İstanbul’da Psikoanaliz ve Sinir Bilim Sempozyumunda (28-29 Nisan, 2006) sunulmuştur.
