SIÇAN ADAM’IN ORJİNAL SEANS NOTLARI (1.10.1907-20.1.1908)

Aşağıdaki satırlarda Freud öldükten sonra ortaya çıkan seans notlarının bir özetini bulacaksınız. Bu notlar Freud’un nadir bulunan hasta notları olduğu için çok değerlidir. Notlar analiz sürecinin ilk 4 ayını içerir.

SIÇAN ADAM’IN ORJİNAL SEANS NOTLARI (1.10.1907-20.1.1908)

29.5 yaşında Freud’a başvuran Sıçan Adam, ilk seansta Freud şartlarını anlattığında annesine danışıp döneceğini söylemesi (s. 255 SE) bağımlılık ve ayrışma sorunlarını çözememiş olduğunu göstermektedir.

Şikayetlerini anlatmaya başlarken bunlara “emirler” demesi düşüncelerinin zorlayıcı gücünü gösterir. Freud, kız arkadaşından az söz ettiği için bu direncini kıracağını düşünerek onunla olduğu bir fotoğrafını getirmesini ister. Sıçan Adam buna da direnç gösterir.

Freud, seans notlarına göre, dirençlerin üzerine özellikle gitmiştir. Aktarımla ilgili verileri ve saplantılı düşüncelerin ve düşlemlerin kaynaklarını etkin bir biçimde araştırmış ve not etmiştir.

Dualarında dileklerinin karşıtını söylemesini Freud, güven arama çabalarının içine bu mercilere karşı savaşının karışması olarak yorumlar. Sıçan Adam kabul eder. Sıçan Adam’ın duasını kısaltmaya çevirmesi (Hapeltsamen) tümgüçlü şeytaniliğinin duasına karışmaması ve araya girmemesi için bulduğu bir yoldur. Saldırganlığının gücüne inanır ve aklından geçenlerin gerçekleştiğine dair büyüsel inancını anlatır. Onun odasına yerleşen bir “Profesör” ölmüştür. Bu, Freud’a yönelik bir güç gösterme gibidir de.

Freud, hizmetçi kızı öpme dürtüsünü, dürtüyü provokatör ajana benzeterek ile açıklar. Sonra Sıçan Adam mastürbasyon konusuna gelir. Otoerotizmden suçluluk duymuş ve ruhu üzerine yemin ederek tövbe etmiştir. Sevgilisinin büyükannesi öldüğünde (ayrılık anında) sevgilisinin yanına gitmek istediğinde annesi ruhu üzerine yemin ederek gitmesini istemez. Annesine ne kadar benzediğini düşünür ve yeminini bozmaya karar verir.

Yani libidinal yatırımını annesinden geri çekerek hem otoerotik etkinliğe hem de sevgilisine döner. Ama bu ayrışma ancak annesinden bir diğerine, sevgilisine geçerek olabilmiştir. Böyle olması ayrılığa katlanamadığını gösterir.

Freud’un notlarında vaka sunumuna göre çok daha yoğun cinsel, anal ve oral ögeler vardır.

Freud, Sıçan Adam’ın cinsel ilişki ile sevgiyi nasıl ayırdığını açıklar. 6 yaşında mastürbasyon yaparken yakalayan babası ona bu yüzden öleceğini söylemişti ve pipisini kesmekle tehdit etmişti. Freud bu olaydan Sıçan Adam’ın kendisini bir katil olarak algıladığını yorumlar. 4 yaşında iken kız kardeşi ölmüştür. Daha sonra Freud bunları birleştirir: mastürbasyon yaptığı için kız kardeşini ölümüne neden olduğuna inanmış olabilir.

Sevdiği evli kadının memur kocasının üstünde bir mevkiye geçme ve kadını sevdiği için suç işleyen kocasını affetme ve sonra işten ayrılma fantezisi vardır.

Bu bir platonik (ödipal) aşk, kocayı aşağılama arzusu düşlemidir. Ödipal zafer ile sonlanmamıştır.

Freud bir rüya serisini not almıştır:

Nişanlı olan Reserl’in Sıçan Adam’a meyli. Rüyasında Reserl’in Freud’a sarılması ve Freud’un başını okşadıkça başına bir talihsizlik gelmesi. (s. 267)
Bağlı olan kadını iki kılıçla kurtarması. Kılıçların sevişme ve evliliği temsil etmesi.
Sevgilisinin onu çekip alması, üstünde yoksulmuş gibi giysiler olması, derenin bu giysileri alıp götürmesi, giysilerin peşinden gitmek isterken sevgilisinin buna izin vermemesi. Giysiler hastalık olarak yorumlanır, sevgilisi onu iyileştirmiştir. (5 rüya daha gelir)
Kız kardeşi Gerda hastadır. Braun, “cinsel hazlarından vazgeçersen iyileşir” der. Sıçan Adam, utanarak bunu “tüm hazlarından” olarak değiştirir.
Sevdiği, “inci” dediği kızın onu reddetmesi. Rüyasında yerde duran inciye bir türlü ulaşamaması. Rüyasını anlattıktan sonra kız kardeşleri tarafından cinsel açıdan ayartıldığını düşünmesi.

Çocukluğunda barsak kurtları yüzünden anüsüne dokunurmuş ve şimdi temizliğe çok önem verir olmuş. Buradan sevgilisinin kirli ayağını öpme fantezisine geçer, sonra da sevgilisinin kalçalarını beğendiğini anlatır. Buradan sıçan cezasının parlamento üyelerine uygulandığını anımsar. Bu düşüncelerden sevgilisini uzak tutmaya çalışır. Erkek kuzeni tüm kadınların, annesinin ve kız kardeşinin fahişe olduğunu söylemiştir. (s. 277)

Burada Freud’un olgu sunumunun sonunda yaptığı formülasyonun ilk biçimi vardır: Sıçan Adam üç kişilikten oluşmaktadır: 1. Esprili ve normal, 2. Sofu ve dindar, 3. Ahlaksız ve sapık

Kız kardeşi Julie’ye karşı babasının ölümünden sonra saldırgan davranmış, onunla cinsel ilişkiye girdiği bir rüya görmüştür. Freud, babasının cezalarının kız kardeşlerine saldırmaları ile ilgili olduğundan şüphelenir. Sıçan Adam kız kardeşlerini gözetlemiştir.

Freud, vaka sunumunda Sıçan Adam’ın kız kardeşleri ve kendi akrabaları ile ilgili durumları çıkartmıştır.

Çok zor bir biçimde ve ancak seansın sonunda aklına, kıllarında bit sirkeleri olan bir kadın genitali geldiğini söyler. Bir çocukluk anısında kız kardeşinin bit sirkeleri olmayan genitalini görmüştür. Bit sirkeleri başka bir anlam taşır. Bunu zorla söylettirdiği için Freud’a kızar ve aynı şeyler senin çocuklarının da başına geliyordur der. Annesinin çıplak görüntüsü aklına gelir, iki kılıç göğüslerine saplanmıştır ve genitalleri Sıçan Adam ve çocuklar tarafından yenmiştir. Bu görüntünün kaynağında ise kuzeninin 90 yaşındaki büyükannesini çıplak görmesi vardır. İki kılıç yine evlenme ve cinsel ilişkiye bağlanır. Freud bunu kadının güzelliğinin cinsel ilişki ve doğum ile “yendiği” biçiminde yorumlar. Bir hakime oral seks yapılmasını görmüştür. Hakim kendisi, kadın ise Freud’un kızıdır.

Freud’un annesi öldüğünde baş sağlığı dilerken gülecek gibi olur. Bir kart yazar ama burada baş sağlığı dilemek yerine tebrik etmenin kısaltmalarını kullanır. Freud ona, eğer annesi ölürse tüm çatışmalarından özgürleşmiş hissedebileceğini söylediğinde bu hoşuna gitmez ve Freud’un ondan intikam alamaya çalıştığını belirtir.

Sıçan Adam, Freud’un karısıyla ve ölü bir çocukla yatakta yattığı bir resimden söz eder. Sonra anne-babasıyla yatarken yatağı ıslattığı babasının onu dövüp yolladığı bir anı anımsar. Yatakta yatan ölü çocuk da ölen kız kardeşi olmalıdır ve o öldükten sonra anne-babasının yanında olma hakkını kazanmıştır. Freud’un da, babası gibi, ona saldırıp onu yollamasından korkar. Sonra Freud’un kızını çağırmasını ve Sıçan Adam’ın onu yalamak istediğini anlatır. Ardından Freud’un adını kullanarak bir genelev ismi türetir: Freudenhaus-Madchen.

Sonraki seansta Freud’un bir kardeşinin katil olmasından söz eder. Freud gülerek soyadı benzerliği olduğunu söyleyince Sıçan Adam rahatlar. Bu bilgi yüzünden, analize başvurmadan önce Sıçan Adam güvensizlik duymuştur.

Sıçan Adam, Freud’a karşı cinsel aktarımı Freud’un kızı üzerinden saldırgan aktarımı da kardeşinin katil olması üzerinden dile döker.

Sıçan Adam düşleminde, çocukların ağzına sıçar, sonra bir çocuk Freud’un oğlu olur, sonra Freud annesinin ağzına sıçar. Çağrışımları, çok kirlendiği bir gün annesine “Beni nerede fırçalayacaksın? Kıçında mı?” dedikten sonra babasının çok öfkelendiği, dövmek istediği ve annesinin araya girdiği bir çocukluk anısına gider.

Sıçan Adam, kakasını penis gibi kullandığı anal bir düşlem anlatır. Kaka, fallik bir güç taşır.

Sıçanlar frengi yayan penis ve para ile kaynaşmıştır. Babasının da frengi olabileceğini düşlemiştir.

Sıçan Adam, bir sürü mide bulandırıcı sıçanlı hikâye anlatır.

Freud, sıçan düşlemlerinde annesinin olmadığını ve en güçlü direncin anneye karşı olduğunu belirtir.

Freud sıçan adamın aktarımını “kirli” olarak tanımlar. Sıçan Adam bir terzi kız ile ilişkiye başlar ve sonrasında annesinin kirliliğini anlatır.

Sıçan Adam fakirlikten korkmaktadır ve kazancının hepsini annesine verir.

Freud, Sıçan Adam’ın annesiyle özdeşleştiğini görür. Aktarımda Freud’a az ödeme yapmak ister. Babasına, annesinin gözünden bakmaktadır. Freud bunu, iç dünyasında anne-baba farkının sürmesi olarak yorumlar.

Freud anne aktarımını değerlendirmemesi açısından çok eleştirilmiştir. Bu vakanın en ilginç yanı, seans notlarında Freud’un anne aktarımını ve annesel olanı değerlendirildiğinin görülmesidir.

Sıçan Adam’ın tümgüçlülük öyküsü ablasının ölümüyle başlar. Evdeki terzi kıza sevgi vermeyince kızın intihar etmesi de tümgüçlülük düşlemini pekiştirmiştir.

Freud Sıçan Adam’a yemek verir. Yemekte ringa balığını ve pudingi yarım bırakır. Yemekten sonra nasıl kilo vereceği ile ilgili konuşması Freud’u reddedememesini ve bu yükten nasıl kurtulacağı ile ilgili gibidir. Sonra Freud’un annesi ve karısının anüsleri arasında ringa balığı olan ve Freud’un kızının bu balığı kestiği bir aktarım düşlemi getirir. Freud bunları barsak kurtları ile bağlantılandırınca barsak kurtları ile ilgili anılarını anlatır. Balık gibi barsak kurtları görmüştür. Sıçan Adam, Freud’un getirdiği yemeği iki kadının hazırladığını düşünmüştür. Düşlemde sanki kadınlar bu balığı kaka gibi üretmişlerdir.

Bir anısında annesinin şapkasında doldurulmuş bir kuş vardır. Sıçan Adam eline alınca kanatlarının hareket ettiğini zannetmiş ve elinden atmıştır. Freud bunu kız kardeşinin ölmesi ile ilişkilendirir. Hatta elleriyle kuşun canlanmasını mastürbasyona benzetir ve mastürbasyon yapması yüzünden kardeşinin öldüğünü düşünmüş olabileceğini söyler. Sıçan Adam, ergenliğinde mastürbasyon yapmamasını ve cinselliğinin gözetlemecilik ile sınırlanmasını bu suçluluğu doğrulayan şeyler olarak düşünür.

Sevgilisinin bir fahişenin bedeninin içinde olduğu düşlemi. Bu fahişe, sevgilisi kuzeni olduğu için teyze/halasıdır.

“Aktarımda ona verdiğim yemekten çıkar sağlayacağımı düşündü [1 ay önce]; çünkü zaman kaybetmişti ve tedavi daha uzun sürecekti. Ücretimi bana uzatırken, bana yemek için de ödeme yapması gerektiğini ifade etti, tam 70 kron. Bu miktar, Budapeşte'deki bir müzik salonunda, zayıf bir damadın, onun yerine gelinle ilk cinsel ilişkiyi yapması halinde garsona 70 kron teklif ettiği bir saçmalıktan türetilmişti.”

Freud, Sıçan Adam’a yemek vermesinin aktarımdaki etkilerini detaylı bir biçimde incelemiştir.

Freud, Sıçan Adam’ın düşüncelerini beğenirse Sıçan Adam hoşnut olmakta ama ardından gelen bir düşünce bu hoşnutluğu bozmaktaydı.

Yanlış dişinin çekildiği bir rüya görür.

Ablası Hilde’ye olan beğenisi kuzene yer değiştirmiştir.

Freud, S. (1909) Addendum: Original Record of the Case, Two Case Histories ('Little Hans' And The 'Rat Man') The Standard Edition of the Complete Psychological Works Of Sigmund Freud, Volume X, s. 251-319